By Roséanne Aukes
De Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart 2017 zijn geweest. De stemmen zijn geteld. Het is duidelijk wie er in de Tweede Kamer komen. Er was deze verkiezingen veel aandacht voor de diversiteit van onze kamer en dan met name het aantal vrouwen in de Tweede Kamer. Je had het initiatief Stem op een Vrouw en Kies een Vrouw van de Nederlandse Vrouwen Raad (NVR). De NVR wilt meer vrouwen in besluitvormende functies en één daarvan is de Tweede Kamer.
Geschiedenis
In 1917, 100 jaar geleden, nog voordat vrouwen stemrecht kregen (1919), is in de Grondwet opgenomen dat ook vrouwen verkiesbaar zijn. In 1918 werd de eerste vrouw gekozen in de Tweede Kamer, Suze Groeneweg van de SDAP. In 1922 steeg het aantal vrouwen tot zeven (van de 100), maar de jaren daarna daalde het aantal weer. Ook na de uitbreiding van het ledental naar 150 (in 1956) bleef het aantal lange tijd rond de 13. Pas na 1977 is er sprake van een stijging van circa 20 naar rond de 40 (in 1991). De mijlpaal 50 (eenderde van het totaal) werd op 15 april 1997 bereikt. Het aantal vrouwen in de Tweede Kamer is 57 in 2016, dat is 38%. Dit percentage zit nog ver van de helft verwijderd en is de laatste jaren gedaald. In 2012 was 39% vrouw. Het hoogste percentage vrouwen in de Tweede Kamer werd bereikt op 12 mei 2010, er zaten toen 64 vrouwen, dat is 43%.
De Kieslijsten
Op de kieslijsten stonden in totaal 35% vrouwen, dat was geen verbetering ten opzichte van het aantal vrouwen dat in de Tweede Kamer zat. Daarnaast is het zo dat veel vrouwen onderaan op de kieslijsten bungelen, terwijl mannen er bovenaan prijken. Alleen de PvdA heeft netjes man en vrouw om en om. Op (bijna) elke tweede plek stond een vrouw op de kieslijst, direct achter de mannelijke lijsttrekker. Dit is heel voordelig voor alle mannen die daar direct onder zitten omdat veel mensen op de eerste vrouw van de lijst stemmen. De persoon op de tweede plek komt er meestal wel in dus gaat het merendeel van deze stemmen naar de andere personen op de kieslijst, laten er meestal daar vooral veel mannen staan. Dan spreken we nog niet eens over het feit dat van de 28 partijen maar vier een vrouwelijke lijsttrekker hadden.
Voorkeursstemmen
Stem strategisch op een vrouw lager op de kieslijst, zodat deze vrouw met voorkeursstemmen verkozen kan worden in de Tweede Kamer, dat was de boodschap van Kies een Vrouw. Bij de verkiezingen in 2012 waren er 15.708 voorkeursstemmen nodig om verkozen te worden. Geen enkele vrouw is het toen in 2012 gelukt om met voorkeursstemmen verkozen te worden.
Bij de verkiezingen van maart 2017 is het in totaal drie vrouwen wel gelukt om met voorkeursstemmen verkozen te worden. Het gaat om Lilianne Ploumen (PvdA) met 20.000 stemmen, Isabelle Diks (GroenLinks) met 25.000 en Lisa Westerveld (Groenlinks) met 18.000 stemmen. Er waren 17.600 voorkeursstemmen nodig om verkozen te worden.
Waarom zo belangrijk?
De kamer hoort een afspiegeling te zijn van de samenleving, maar is dat op dit moment bij lange na niet. In totaal is 36% van de Kamerleden vrouw, een daling ten opzichte van de vorige verkiezingen. Het aantal vrouwen daalt al jaren en dat is geen goede trend. Het percentage vrouwen in besluitvormende functies blijft achter op het percentage vrouwen in de Nederlandse bevolking, 51%. En dan hebben we het nog helemaal niet over het percentage ‘minderheden’ en vrouwelijke ‘minderheden’ in de Kamer.
Tijdens de verkiezingen riepen de partijen dat gelijkheid tussen mannen en vrouwen een belangrijke zaak was waar ze zich voor inzetten. Tegelijkertijd zie je nu aan de formatietafel bijna alleen maar mannen zitten. Waar zijn de vrouwelijke nummer twee’s? Dat de vrouwen op nummer twee worden overgeslagen is eerder regel dan uitzondering. De informateur is een vrouw, de tweede in de parlementaire geschiedenis, dat dan weer wel. Het is belangrijk dat beslissingen niet aan mannen worden overgelaten. Mannen hebben een eenzijdige kijk en behoren tot minder dan de helft van de samenleving. De emancipatie en gendergelijkheid is nog lang niet voltooid. Gelijkheid betekent ook gelijke vertegenwoordiging. Hopelijk is de verhouding man/vrouw in het uiteindelijke kabinet dichtbij het streefcijfer van de Europese Unie, 40%. Overigens spreekt Nederland over 30% in haar streefcijferwet, maar dat is voor een andere keer. Laten we deze energie doorzetten naar de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2018 en zorgen voor veel vrouwen in de gemeenteraden.
Roséanne Aukes is lid van het Lova bestuur en projectleider Kies een Vrouw NVR 2017-30-03